Làng lụa Vạn Phúc và hành trình chuyển đổi số: Khát vọng giữ gìn truyền thống trong thời đại công nghệ

Làng lụa Vạn Phúc, thuộc quận Hà Đông, Hà Nội, là một trong những làng nghề dệt lụa truyền thống nổi tiếng nhất Việt Nam với hơn 1.000 năm tuổi. Không chỉ là biểu tượng văn hóa của người Hà Nội, Vạn Phúc còn là niềm tự hào của cả nước khi gìn giữ và phát huy nghề thủ công tinh hoa, góp phần làm nên bản sắc độc đáo của ngành dệt lụa truyền thống Việt Nam.

Trước sự thay đổi mạnh mẽ của nền kinh tế số và công nghệ, làng lụa Vạn Phúc đang bước vào một hành trình mới: hành trình chuyển đổi số để thích ứng, phát triển bền vững trong thời đại 4.0.

Từ truyền thống lâu đời đến bước chuyển mình số hóa

Lịch sử lâu đời của làng lụa Vạn Phúc gắn liền với phương thức sản xuất thủ công truyền thống qua nhiều thế hệ. Trước đây, các sản phẩm lụa được giới thiệu và bán chủ yếu thông qua các cửa hàng truyền thống, các hội chợ làng nghề và kênh bán hàng trực tiếp. Phương thức quảng bá chủ yếu dựa trên tiếng đồn, sự truyền miệng và khách hàng quen thuộc, phần lớn là các đối tượng khách địa phương và trong nước.

Tuy nhiên, trước sự phát triển của công nghệ số và nhu cầu mở rộng thị trường, từ năm 2021, UBND quận Hà Đông đã phối hợp với nhiều đơn vị hỗ trợ chuyển đổi số, doanh nghiệp công nghệ và các tổ chức khởi nghiệp để hỗ trợ làng nghề Vạn Phúc tiếp cận công nghệ hiện đại. Các chương trình đào tạo kỹ năng số, phát triển kênh bán hàng online và ứng dụng công nghệ trong du lịch là những điểm nhấn quan trọng trong hành trình này.

Ứng dụng công nghệ số trong sản xuất và quảng bá

Một trong những bước tiến nổi bật của làng lụa Vạn Phúc là việc áp dụng công nghệ số vào quá trình sản xuất và quảng bá sản phẩm. Các nghệ nhân truyền thống không chỉ làm ra sản phẩm thủ công tinh xảo mà còn được hướng dẫn sử dụng các nền tảng số để ghi lại quy trình sản xuất, truyền tải câu chuyện nghề qua video trên TikTok, YouTube, đồng thời mở rộng kênh bán hàng trực tuyến thông qua các trang thương mại điện tử và Zalo Official Account.

Song song với đó, công nghệ thực tế ảo (VR) và mã QR đã được ứng dụng để phát triển các tour du lịch trải nghiệm số hóa cho du khách khi đến tham quan làng nghề. Du khách có thể dễ dàng quét mã QR để xem thông tin về lịch sử làng nghề, quy trình dệt lụa, hay trải nghiệm các mô hình thực tế ảo tương tác, từ đó hiểu sâu sắc hơn về giá trị văn hóa cũng như kỹ thuật làm lụa truyền thống. Đây là hình thức quảng bá hiện đại giúp thu hút khách tham quan trong và ngoài nước, góp phần tăng doanh thu và nâng cao vị thế của làng nghề trên bản đồ du lịch Việt Nam.

Thách thức trên hành trình chuyển đổi số

Dù đã có nhiều thành quả tích cực, hành trình chuyển đổi số ở làng lụa Vạn Phúc vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn. Một trong những thách thức lớn là thiếu hụt nguồn nhân lực trẻ có kiến thức và kỹ năng về công nghệ số để tiếp tục phát triển và duy trì các nền tảng số. Nhiều nghệ nhân lớn tuổi vẫn còn bỡ ngỡ với các công cụ kỹ thuật số, cần có thời gian đào tạo và hỗ trợ bài bản hơn.

Ngoài ra, vấn đề tài chính cũng là một rào cản đáng kể khi nguồn ngân sách đầu tư cho hạ tầng công nghệ, xây dựng nền tảng số hóa và truyền thông trực tuyến còn hạn chế. Sự thiếu đồng bộ trong trình độ công nghệ của các hộ sản xuất cũng khiến việc áp dụng chuyển đổi số chưa được hiệu quả và đồng đều.

Kỳ vọng và hướng phát triển bền vững

Dù còn nhiều thách thức, làng lụa Vạn Phúc đang dần thay đổi diện mạo nhờ sự đồng hành của các cơ quan Nhà nước, tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, các doanh nghiệp công nghệ, cùng tinh thần cầu tiến, đổi mới của các nghệ nhân và thế hệ trẻ trong làng nghề. Việc áp dụng chuyển đổi số không chỉ giúp giữ gìn và phát huy giá trị truyền thống mà còn mở ra cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế rộng lớn hơn.

Trong tương lai gần, Vạn Phúc kỳ vọng sẽ phát triển mô hình sản xuất thông minh, kết hợp giữa kỹ thuật truyền thống và công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng sản phẩm. Đồng thời, xây dựng hệ sinh thái số cho làng nghề với các nền tảng bán hàng, quảng bá, đào tạo và trải nghiệm du lịch số đồng bộ, giúp làng nghề bền vững, tăng cường khả năng cạnh tranh trong kỷ nguyên số.