Làng Sơn Mài Hạ Thái Trên Hành Trình Chuyển Đổi Số: Thách Thức Và Cơ Hội

Làng sơn mài Hạ Thái, thuộc xã Duyên Thái, huyện Thường Tín, Hà Nội, là một trong những làng nghề truyền thống tiêu biểu của Thủ đô. Với lịch sử hơn 200 năm, nơi đây từng là phường sơn son thếp vàng nổi tiếng, chuyên tạo tác sản phẩm phục vụ hoàng tộc và cung đình xưa.

Trải qua bao thăng trầm, Hạ Thái vẫn gìn giữ được hồn cốt của nghề sơn mài truyền thống. Thế nhưng, trong bối cảnh kinh tế số phát triển nhanh chóng, làng nghề cũng đứng trước một thử thách sống còn: chuyển đổi số.

Truyền thống lâu đời giữa làn sóng công nghệ

Nghề sơn mài tại Hạ Thái không chỉ đòi hỏi kỹ thuật tinh xảo mà còn là kết tinh của thẩm mỹ và văn hóa dân tộc. Mỗi sản phẩm từ tranh, lọ hoa đến hộp đựng trang sức đều trải qua hàng chục công đoạn tỉ mỉ, phủ nhiều lớp sơn tự nhiên, kết hợp với vỏ trứng, vỏ ốc, bạc, vàng thếp để tạo ra vẻ đẹp sang trọng và bền bỉ.

Tuy nhiên, nhiều năm nay, Hạ Thái cũng như nhiều làng nghề truyền thống khác đang dần mất đi sức hút đối với thị trường trong nước và quốc tế. Sự bùng nổ của hàng hóa công nghiệp giá rẻ, xu hướng tiêu dùng thay đổi, cùng với việc thiếu đổi mới trong quảng bá và bán hàng khiến nhiều nghệ nhân dù tài hoa nhưng gặp khó trong đầu ra sản phẩm.

Những bước đi đầu tiên trong hành trình chuyển đổi số

Trước thực trạng đó, những tín hiệu tích cực đã bắt đầu xuất hiện. Từ năm 2024, Trung tâm EkoCenter Hà Nội phối hợp cùng Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Duyên Thái tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng kinh doanh online, chụp ảnh sản phẩm, sử dụng mạng xã hội và sàn thương mại điện tử cho các hộ dân làm nghề tại Hạ Thái.

Một số nghệ nhân trẻ và cơ sở sản xuất năng động đã chủ động đưa sản phẩm lên các nền tảng như Facebook, Shopee, Zalo Shop và TikTok Shop. Thậm chí, có hộ còn mở rộng hình thức trải nghiệm du lịch tại xưởng – nơi du khách được tự tay làm thử tranh sơn mài, nghe kể về quy trình sản xuất và câu chuyện làng nghề.

Tuy nhiên, toàn bộ làng nghề vẫn đang ở giai đoạn khởi đầu của chuyển đổi số. Đa phần các hộ dân vẫn làm theo đơn đặt hàng truyền thống, thiếu kỹ năng công nghệ, chưa có tư duy phát triển thương hiệu hoặc tiếp thị hiện đại.

Ngoài ra, Hạ Thái vẫn chưa có website chung, thiếu bộ nhận diện thương hiệu đồng bộ, và chưa tận dụng được công cụ như mã QR hay truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Thách thức và yêu cầu cấp thiết

Chuyển đổi số trong làng nghề không chỉ đòi hỏi thiết bị công nghệ, mà quan trọng hơn là sự thay đổi trong tư duy. Nhiều nghệ nhân lớn tuổi còn ngại tiếp xúc công nghệ, trong khi lớp trẻ, người hiểu công nghệ, lại ít mặn mà với nghề.

Thiếu nhân lực trẻ, thiếu liên kết trong sản xuất và phân phối, thiếu chính sách hỗ trợ cụ thể – tất cả tạo nên rào cản vô hình cho quá trình hiện đại hóa làng nghề.

Cơ hội từ chuyển đổi số: Giữ nghề – Mở thị trường

Nếu được triển khai bài bản, chuyển đổi số không chỉ giúp nghệ nhân bán hàng thuận lợi hơn mà còn nâng tầm thương hiệu làng nghề trên thị trường quốc tế. Đó là cơ hội để lan tỏa tinh hoa văn hóa Việt, để mỗi sản phẩm sơn mài không chỉ là đồ lưu niệm mà là một câu chuyện được kể bằng công nghệ.

Chuyển đổi số là xu thế không thể đảo ngược. Và với làng nghề Hạ Thái, nơi hội tụ của tài hoa, truyền thống và khát vọng đổi mới, hành trình số hóa không chỉ là lối thoát, mà còn là con đường phát triển bền vững cho tương lai.

 

---