Những lo ngại sau thỏa thuận Mỹ - Trung

Thỏa thuận hoãn thuế 90 ngày giữa Mỹ và Trung Quốc tuy giúp hạ nhiệt căng thẳng thương mại và khơi thông niềm tin cho nhà đầu tư, nhưng triển vọng dài hạn vẫn còn nhiều bất ổn.

Theo kết quả cuộc đàm phán cuối tuần qua tại Thụy Sĩ, hai bên nhất trí hoãn áp thuế đối ứng trong 90 ngày, đồng thời giảm mức thuế nhập khẩu của Mỹ từ 145% xuống còn 30%, trong khi Trung Quốc hạ thuế trả đũa với hàng Mỹ từ 125% xuống 10%. 

Tổng thống Donald Trump ngay sau đó tuyên bố đây là “chiến thắng lớn” và cho biết sẽ sớm thảo luận với Chủ tịch Tập Cận Bình để duy trì quan hệ giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới. Trong khi đó, hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc Xinhua nhận định thỏa thuận đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc giải quyết khác biệt thông qua đối thoại bình đẳng, tạo nền tảng cho hợp tác sâu rộng hơn giữa hai quốc gia.

Quan hệ thương mại Mỹ – Trung chiếm khoảng 20% tổng thương mại toàn cầu và đang đóng vai trò then chốt đối với nền kinh tế thế giới. Giáo sư Taisu Zhang (Đại học Yale, Mỹ) đánh giá điểm tích cực nhất của thỏa thuận là cả hai bên đã tiếp cận thực tế hơn: “Trung Quốc hiện ưu tiên thúc đẩy tiêu dùng, trong khi Mỹ tập trung đẩy mạnh sản xuất; hai mục tiêu này có thể hỗ trợ lẫn nhau.”

Ngay trong ngày 12/5, Phố Wall đã phản ứng tích cực với kết quả đàm phán khi chỉ số S&P 500 tăng 3,3%, củng cố sự ủng hộ của giới đầu tư đối với quyết định hạ thuế và mở đường cho các cuộc đối thoại tiếp theo của Nhà Trắng. Trái lại, kể từ sau thông báo áp thuế đối ứng hôm 2/4, thị trường chứng khoán từng lao dốc và lợi suất trái phiếu kho bạc tăng vọt, buộc ông Trump phải hoãn áp thuế nhằm ổn định thị trường.

Trong khi đó, Trung Quốc cũng được hưởng lợi không nhỏ: ngân hàng JP Morgan mới đây đã nâng dự báo tăng trưởng GDP Trung Quốc năm nay từ 4,1% lên 4,8%, nhờ “quy mô giảm thuế tạm thời vượt kỳ vọng” giúp giảm căng thẳng thương mại.

Tuy nhiên, thỏa thuận bước đầu này chưa thể xóa bỏ hoàn toàn những lo ngại về sự bất định. Theo AP, Tổng thống Trump vẫn kiên định với chính sách áp thuế và nền kinh tế toàn cầu khó trở lại trạng thái trước ngày 19/1 – thời điểm ông chính thức nhậm chức.

Chuyên gia kinh tế Justin Wolfers (Đại học Michigan, Mỹ) nhận định việc hoãn thuế và nối lại đàm phán chỉ là tín hiệu tích cực “tạm thời”, bởi chuyển từ mức thuế phi lý 145% xuống 30% dù đáng mừng vẫn là ngưỡng cao. Ông cảnh báo: “Nếu nhìn lại 120 ngày qua, không nên quá lạc quan,” khi ông Trump từng đe dọa áp thuế 100% với phim nước ngoài và đòi sáp nhập Canada, Greenland.

Thông điệp nhất quán từ Nhà Trắng cho thấy hầu hết hàng nhập khẩu sẽ chịu mức thuế tối thiểu 10% – ngưỡng “nền tảng cơ bản” đã áp dụng với nhiều nước trong giai đoạn đàm phán. Riêng với Trung Quốc, mức thuế hiện gồm 20% vì vấn đề fentanyl và 10% thuế cơ bản. Tổng thống Trump nhấn mạnh: “Chúng ta có rất nhiều thỏa thuận sắp tới, nhưng mức thuế nền luôn là 10%.”

Thêm vào đó, các mức thuế 25% đối với ôtô, thép và nhôm vẫn được giữ nguyên, trong khi dược phẩm có thể trở thành đối tượng tiếp theo. Ông Trump đã yêu cầu Quốc hội tính toán nguồn thu từ thuế quan để bù đắp cho kế hoạch cắt giảm thuế thu nhập.

AP cũng cảnh báo rằng nhiều doanh nghiệp đã xây dựng kế hoạch dựa trên mức thuế 145% và có thể ngần ngại điều chỉnh chiến lược chỉ vì một thỏa thuận tạm thời. Dù thị trường lao động Mỹ còn sức chống chịu, mức thuế 30% vẫn là chi phí đáng kể, có thể hạn chế tuyển dụng và đầu tư. Chuyên gia Kevin Rinz (Trung tâm Tăng trưởng Bình đẳng, Washington) cho rằng: “Một số công ty có thể chịu đựng mức 30% trong ngắn hạn, nhưng sau 90 ngày thì sao? Thuế với Trung Quốc sẽ lên hay xuống, ở mức nào? Nếu tôi là doanh nghiệp phụ thuộc vào nguồn từ Trung Quốc, điều này chắc chắn gây tê liệt chiến lược.”

Cuối cùng, sự giảm thuế tạm thời có thể kích hoạt làn sóng container ồ ạt đổ vào cảng Mỹ, khiến cước vận tải tăng vọt và gây ùn tắc. Michael Starr, Phó chủ tịch phát triển tại Zencargo, dự báo doanh nghiệp sẽ đua nhau tích trữ hàng cho mùa lễ cuối năm: “Họ sẽ dốc toàn lực đẩy hàng đi trong 90 ngày này, nhưng tàu thì không thể quay vòng nhanh bằng tốc độ hàng hóa sẵn sàng cung ứng.”

Như vậy, dù mở ra hy vọng cho thị trường và giảm căng thẳng tạm thời, thỏa thuận hoãn thuế Mỹ – Trung vẫn chưa thể xóa bỏ hết những rủi ro và bất ổn kinh tế toàn cầu.
 

---