Tờ báo cách mạng đầu tiên phát hành công khai

Trong giai đoạn 1936 - 1939, 'Dân Chúng' xuất hiện như một hiện tượng độc đáo trong lịch sử báo chí cách mạng, đại diện cho tiếng nói của Đảng Cộng sản Đông Dương. Với nội dung về dân sinh - dân chủ, tờ báo hướng đến người lao động và kiên trì đấu tranh cho quyền tự do báo chí.

Giai đoạn hiếm hoi báo chí "trăm hoa đua nở"

Năm 1936, Chính phủ Mặt trận Nhân dân Pháp lên cầm quyền và tiến hành chính sách tiến bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động báo chí công khai ở các nước thuộc địa, trong đó có Đông Dương.

Nắm bắt thời cơ đó, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã gặt hái được thắng lợi trong phong trào đòi trả tự do cho tù chính trị, tranh cử và đặc biệt là sinh hoạt báo chí của Đảng. Các tù nhân chính trị được trả tự do nhanh chóng nối lại liên lạc, xây dựng tổ chức cơ sở và khẩn trương xuất bản báo chí công khai.

Báo chí công khai bùng nổ trên cả nước, đặc biệt là tại Sài Gòn và Hà Nội - hai trung tâm xuất bản lớn nhất nước.

Theo tài liệu của cơ quan lưu trữ Pháp, năm 1936, VN có 277 tờ báo, tạp chí, tập san các loại, tăng 47 tờ so với đầu năm. Con số này tiếp tục tăng đều qua các năm: 289 tờ năm 1937, 308 tờ năm 1938 và tiếp tục tăng 4% vào năm 1939.

'Dân Chúng' - tờ báo cách mạng "phá rào"

Tuy nhiên, đến năm 1938, các tờ báo tiếng Việt, tiếng Pháp của Đảng đều chỉ là những tờ tuần báo và có tính chất địa phương. Vì vậy, T.Ư Đảng và các Xứ ủy chủ trương tìm mọi cách để có thể xuất bản những tờ báo tiếng Việt là cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng và các đoàn thể.

T.Ư Đảng đã kêu gọi "các Đảng bộ lạc quyên tiền cho Đảng để ra một tờ báo có tính chất và ảnh hưởng khắp toàn xứ và xuất bản nhiều kỳ, đặc biệt thông tin tin tức thế giới và trong xứ để đối phó với thời cuộc cho kịp" (Văn kiện Đảng, tập II, H.1997, tr.282-283).

Trong vòng 3 tháng, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ và nhà cách mạng Hà Huy Tập trực tiếp chỉ đạo, khẩn trương chuẩn bị mọi công tác. Ngày 22.7.1938, số đầu tiên của báo Dân Chúng (không xin phép xuất bản) đã ra mắt bạn đọc. Lần đầu tiên một tờ báo công khai thách thức các sắc lệnh và nghị định của chính quyền thực dân. Theo quy định thời điểm đó, tất cả các tờ báo tiếng Việt chỉ được phép xuất bản khi đã có sự chấp thuận từ Toàn quyền Đông Dương.

Xuất bản tại 3 nhà in lớn ở Sài Gòn, Dân Chúng là tờ báo in với số lượng lớn bậc nhất lúc đó. Số 1 in 1.000 bản, số 2 lên 2.000 bản và tăng thêm nữa. Nhân kỷ niệm lần thứ 9 ngày thành lập Đảng (số 40 và 41), báo in mỗi số 10.000 bản. Số Xuân 1939 in 15.000 bản. Thông thường, mỗi số báo dao động trên dưới 6.000 bản.

Làm việc tại đây thường có Dương Tri Phú, Trần Văn Kiết, Huỳnh Văn Thanh, Hoàng Hoa Cương... Họ vừa quản lý tài sản vừa biên tập bài vở, tiếp bạn đọc, sửa bản in, đi nộp lưu chiểu và cả thay nhau đi chợ, nấu ăn.

Tuy không công khai lấy danh nghĩa là cơ quan của T.Ư Đảng Cộng sản Đông Dương nhưng Dân Chúng vẫn là một trong hai tờ báo khi đó đăng các văn kiện của Đảng, cùng với tờ Le Peuple (in bằng tiếng Pháp).

Theo Báo Thanh niên

https://thanhnien.vn/to-bao-cach-mang-dau-tien-phat-hanh-cong-khai-185250606225940268.htm

---