Doanh nghiệp Việt cần thay đổi mô hình xuất khẩu khi Mỹ áp thuế đối ứng 20%

Giới chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng, từ mức thuế đối ứng Mỹ đặt ra buộc Việt Nam phải nhanh chóng thay đổi mô hình xuất khẩu, từ bỏ lợi thế cạnh tranh dựa trên giá rẻ, tiến tới xây dựng nền kinh tế định hướng chất lượng, minh bạch và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe trên toàn cầu.

Mức thuế đối ứng đối với hàng hóa Việt Nam nhập khẩu vào Mỹ đã được Nhà Trắng công bố ngày 1/8, theo Sắc lệnh của Tổng thống Donald Trump điều chỉnh giảm từ 46% xuống còn 20%. Sắc lệnh này sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 7/8 tới đây, tuy nhiên, nếu là hàng hóa trung chuyển, gian lận xuất xứ Việt Nam xuất khẩu vào Mỹ vẫn phải chịu mức thuế đối ứng lên tới 40%.

Nhiều ngành hàng giảm lợi thế cạnh tranh

Với mức thuế đối ứng 20% cho hàng hóa Việt Nam vào Mỹ, hiện đang cao hơn so với mức 19% áp cho một số nước trong khu vực ASEAN như Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Campuchia. Các quốc gia này hiện đều là những đối thủ cạnh tranh với Việt Nam trong xuất khẩu các nhóm hàng chủ lực như điện tử, dệt may, giày dép, đồ gỗ, thủy sản... Mức thuế đối ứng Mỹ dành cho Việt Nam cao hơn, dẫn đến khả năng làm hàng hóa xuất khẩu giảm tính cạnh tranh, nguy cơ đối tác hủy hoặc thiếu đơn hàng gây khó khăn cho sản xuất và đảm bảo việc làm của nhiều doanh nghiệp (DN).

Nhận thấy sau khi Sắc thuế của Tổng thống Donald Trump được ban hành, không có quốc gia xuất khẩu dệt may lớn nào được hưởng mức thuế tốt ở mức cơ sở 10%, ông Hoàng Mạnh Cầm, Phó Chánh Văn phòng HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) nhận định, khả năng rất cao trong thời gian tới, nhu cầu dệt may tại thị trường Mỹ sẽ giảm do giá tăng.

Đặc biệt trong những tháng cuối năm 2025, khi nhiều nhãn hàng đã tăng nhập khẩu trong nửa đầu năm nhằm tận dụng thời gian 90 ngày áp dụng thuế cơ sở 10%. Bên cạnh đó, không chỉ riêng mặt hàng dệt may, còn rất nhiều mặt hàng khác có nguy cơ tăng giá do thuế tăng, dẫn đến chi tiêu tiêu dùng của người dân Mỹ bị ảnh hưởng.

“Đối với dệt may Việt Nam, mặc dù chưa có biểu thuế cụ thể áp dụng cho từng dòng hàng dệt may, nhưng bước đầu có thể thấy ngành hàng không có lợi thế về thuế theo thông báo mới này. Với mức thuế đối ứng 20%, dệt may Việt Nam sẽ cao hơn Thổ Nhĩ Kỳ (mức 15%), Campuchia và Indonesia (cùng ở mức 19%) và ngang bằng đối thủ trực tiếp là Bangladesh (mức 20%) và thấp hơn Ấn Độ (mức 25%)”, ông Cầm cho biết.

Điều đáng lưu ý theo ông Cầm là ở khu vực châu Phi - vốn được coi là “cứ điểm” của sản xuất gia công dệt may giá rẻ, nhưng đợt này lại có một số quốc gia được hưởng mức thuế đối ứng chỉ từ 10% - 15% là mức thấp hơn nhiều so với Việt Nam. Do đó, mặc dù năng lực sản xuất và thị phần của các nước châu Phi còn hạn chế, nhưng khả năng đối tác dịch chuyển một số đơn hàng từ các nước thuế cao hơn là điều có thể xảy ra, làm tăng nguy cơ rủi ro cho dệt may Việt Nam.

“Doanh nghiệp sẽ cần thêm một chút thời gian để biểu thuế mới này chính thức có tác động thực tế lên các mặt hàng nhập khẩu vào Mỹ sau ngày 7/8. Đối với quy định thuế đối với hàng hóa trung chuyển, Mỹ vẫn sẽ áp dụng cho tất cả các quốc gia, không riêng chỉ Việt Nam. Tuy nhiên cách tính, ngưỡng áp dụng cụ thể vẫn chưa được công bố trong các tài liệu của Nhà Trắng, nên vẫn cần có hướng dẫn chi tiết hơn từ cơ quan có thẩm quyền”, ông Cầm lưu ý.

Thay đổi mô hình xuất khẩu

Theo giới chuyên gia, với mức thuế đối ứng 20% hàng hóa vào Mỹ đã đặt nền kinh tế Việt Nam trước một thử thách lớn. Đây là một bước ngoặt chiến lược buộc Việt Nam phải nhanh chóng thay đổi mô hình xuất khẩu; từ bỏ lợi thế cạnh tranh dựa trên giá rẻ, tiến tới xây dựng nền kinh tế định hướng chất lượng, minh bạch và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe trên toàn cầu. Đồng thời, đó là lời cảnh báo về sự gia tăng các rào cản phi thuế quan, đặc biệt trong lĩnh vực tiêu chuẩn kỹ thuật và xuất xứ hàng hóa.

PGS. TS. Ngô Trí Long - chuyên gia kinh tế cho rằng, Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, do đó việc duy trì thị trường này luôn có ý nghĩa sống còn. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược toàn cầu ngày càng gia tăng, thuế đối ứng không chỉ là áp lực, còn là cơ hội để Việt Nam khẳng định năng lực thích ứng, nâng cấp chuỗi giá trị quốc gia và chuyển đổi mô hình tăng trưởng bền vững, là cơ hội để Việt Nam khẳng định vai trò đối tác thương mại có trách nhiệm, sẵn sàng cải cách để hòa nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Trước biểu thuế đối ứng mới, PGS. TS. Ngô Trí Long khuyến nghị các DN xuất khẩu trước mắt cần khẩn trương rà soát toàn bộ danh mục sản phẩm, phân tích sâu sắc mức độ ảnh hưởng. Trên cơ sở đó, điều chỉnh kịp thời cơ cấu sản phẩm, đa dạng hóa danh mục, ưu tiên các mặt hàng có khả năng cạnh tranh cao, giá trị gia tăng lớn và ít bị ảnh hưởng bởi thuế quan. Điều cần thiết hơn là DN cần chủ động tái đàm phán hợp đồng với các đối tác nhập khẩu, thương lượng một cách thực chất để điều chỉnh giá thành, chia sẻ chi phí phát sinh từ thuế quan, tránh việc đứt gãy hoặc giảm mạnh đơn hàng.

“Các DN cần đặc biệt coi trọng việc tăng cường kiểm soát chất lượng hàng hóa, minh bạch hóa nguồn gốc xuất xứ, đáp ứng nghiêm ngặt các quy định về xuất xứ hàng hóa (CO), truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Đối với các ngành hàng có nguy cơ cao như dệt may, chế biến gỗ và nông sản, việc tuân thủ chặt chẽ quy định quốc tế là điều kiện tiên quyết để giữ vững lòng tin và vị thế trên thị trường Mỹ”, PGS. TS. Ngô Trí Long gợi ý.

Về lâu dài, vị chuyên gia này cho rằng, các DN cần nhanh chóng tận dụng cơ hội từ các FTA thế hệ mới như EVFTA, CPTPP để mở rộng thị trường xuất khẩu sang châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc. Đây là những thị trường giàu tiềm năng, ổn định hơn về chính sách và ít biến động về thuế quan, có thể giúp DN Việt Nam giảm bớt áp lực phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.

Để làm đáp ứng những điều kiện kể trên, DN không cách nào khác cần đẩy mạnh đổi mới công nghệ và tự chủ nguyên vật liệu, nâng tỷ lệ nội địa hóa lên trên 50% trong các ngành trọng điểm. DN chú trọng đầu tư vào chuỗi cung ứng xanh - sạch, đáp ứng các chuẩn mực ESG cũng như thúc đẩy chuyển đổi số trong sản xuất - xuất khẩu, từ truy xuất nguồn gốc, minh bạch dữ liệu đến kiểm soát rủi ro chuỗi cung ứng…

Thông tin từ Bộ Công thương cho biết, trong thời gian tới, hai bên sẽ tiếp tục thảo luận và triển khai các công việc tiếp theo hướng đến hoàn thành thỏa thuận về thương mại đối ứng trên nguyên tắc cởi mở, xây dựng, bình đẳng, tôn trọng độc lập, tự chủ, thể chế chính trị, cùng có lợi và cân nhắc tới trình độ phát triển của nhau. Đồng thời nỗ lực thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư ổn định, hài hòa lợi ích, tương xứng với mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ.

Theo Báo Lào Cai

https://baolaocai.vn/doanh-nghiep-viet-can-thay-doi-mo-hinh-xuat-khau-khi-my-ap-thue-doi-ung-20-post878668.html

---