Phối hợp thu gom, tái chế phế liệu tại các làng nghề

Hiện, trên địa bàn thành phố Hải Phòng hình thành “mạng lưới" thu gom, phân loại, sơ chế, tái chế phế liệu. “Mạng lưới” này góp phần khuyến khích phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn, tạo việc làm, nguồn thu nhập cho bộ phận người dân. Song, cơ sở thu gom sơ chế hiện hoạt động mang tính tự phát, tập trung một số làng nghề, tiêu biểu khu vực Tràng Minh, quận Kiến An, còn phát sinh nhiều bất cập, nhất là vấn đề quản lý phế thải sau tận thu.

.

Không bảo đảm vệ sinh môi trường 

Trên nhiều tuyến phố, hay trong ngõ nhỏ, dễ gặp hình ảnh người dân trên các phương tiện thô sơ, đi thu mua, gom nhặt phế liệu từ các hộ gia đình. Những loại phế liệu có thể tái chế rất đa dạng như bìa carton, giấy báo, chai lọ nhựa, đồ gia dụng hỏng... Phần lớn những loại rác thải phế liệu này được gom nhặt và bán lại cho cơ sở thu mua nhỏ lẻ nằm rải rác trên khắp các xã, phường của thành phố, sau đó được đưa về cơ sở sơ chế, tái chế. Các cơ sở này tập trung chủ yếu ở làng nghề Tràng Minh. Chị Nguyễn Thị Thủy, ở tổ dân phố Vinh Quang, phường Bắc Hà (quận Kiến An) cho biết: "Tôi có hơn 20 năm trong nghề tái chế nhựa phế liệu. Thời điểm trước năm 2021, tôi thu gom các tấm nhựa hỏng từ trần, cửa nhựa lõi thép... về xay thành hạt nhựa. 

Hiện nay, gia đình mua lại sản phẩm hạt nhựa từ nhiều cơ sở khác trong làng nghề về lọc tạp chất rồi bán lại". Cơ sở sản xuất của chị có từ 5-7 lao động thường xuyên với mức thù lao 200 nghìn đồng/ngày công. Tương tự, anh Trần Hữu Đông, ở khu Hạnh Phúc, phường Bắc Hà, chuyên nghiền nhựa phế liệu cho biết, nguồn nguyên liệu của cơ sở gồm vỏ nồi cơm điện, tủ lạnh hỏng, ca cốc... Sau khi thu mua, anh Đông phân loại và nghiền thành hạt nhựa, bán cho các cơ sở sơ chế, tái chế; sau khi trừ chi phí, gia đình lãi khoảng 5.000 đồng/kg sản phẩm. Cơ sở sản xuất có khoảng 6 lao động, với mức lương 280- 350 nghìn đồng/ngày. Hiện, trên địa bàn làng nghề Tràng Minh có hơn 100 hộ kinh doanh, sơ chế phế liệu. Có thể thấy, làng nghề góp phần hình thành cả mạng lưới thu gom, tái chế phế liệu. Bên cạnh người địa phương, làng nghề Tràng Minh còn thu hút nhiều lao động ngoại tỉnh. Cùng với giá trị tích cực, hoạt động làng nghề tiềm ẩn rủi ro và đáng lo nhất là không bảo đảm vệ sinh môi trường do thiếu sự quản lý phế thải sau tận thu.

Bất cập quản lý phế thải sau tận thu 

Dọc các tuyến đường, mọi khu đất trống trong và chung quanh khu vực làng nghề Tràng Minh hiện nay đều được tận dụng tập kết phế liệu. Theo cán bộ địa phương, các loại phế liệu sau khi được thu gom, lại được các cơ sở phân loại tiếp. Những loại không tái chế, sơ chế được, hộ dân đóng bao, chất đống dọc đường phố, bãi đất trống. Không ít trường hợp tiêu hủy số rác này bằng hình thức đốt, gây ô nhiễm môi trường, tiềm ẩn nguy cơ cao sự cố cháy nổ. Như trong tháng 7-2024, trên địa bàn làng nghề Tràng Minh xảy ra 2 vụ cháy tại các bãi rác tự phát ở ngách 1 ngõ 632 đường Trần Tất Văn và khu vực Mũi Giáo, cống Cẩn. Trước đó, năm 2013, Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) khảo sát, đánh giá: Trong số 18 làng nghề công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp truyền thống của Hải Phòng, Tràng Minh là một trong hai làng nghề có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao. Tình trạng này là do hoạt động thu gom, sơ chế, tái chế phế liệu của khu vực làng nghề mang tính tự phát. Người dân hạn chế cả về nguồn lực kinh tế và kiến thức sản xuất. Do đó, hầu hết chỉ có thể sản xuất ở quy mô nhỏ, trang thiết bị, máy móc sơ sài. Các hộ dân đều tận dụng nơi ở thành nơi sản xuất; mặt bằng sản xuất chật chội, không bảo đảm điều kiện an toàn, vệ sinh môi trường. Chủ cơ sở tái chế không trang bị hoặc chỉ trang bị sơ sài phương tiện bảo hộ cho người lao động; trách nhiệm của hộ sản xuất đối với việc tuân thủ bảo vệ môi trường chưa cao. 

Thực tế này đặt ra vấn đề cần tăng cường sự quản lý, hỗ trợ của cơ quan chức năng, chính quyền địa phương để khắc phục hạn chế, phát huy những giá trị tích cực của làng nghề thu gom, tái chế phế liệu. Tháng 3-2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp tổ chức Ngân hàng Thế giới (WB) khảo sát thực tế hoạt động tại khu vực làng nghề Tràng Minh, để khởi động dự án của WB về phân tích đầu nguồn đối với cơ sở thu hồi vật liệu, kinh tế tuần hoàn và khả năng cải tạo các bãi chôn; tổng hợp khuyến nghị theo chính sách của nhà nước về hỗ trợ phân loại chất thải tại nguồn thải và cải thiện năng lực tái chế. Nếu dự án này được triển khai sẽ hỗ trợ các cơ sở thu gom, tái chế phế liệu tại làng nghề Tràng Minh. Tuy nhiên, trước mắt, thành phố cần có hình thức thu gom, xử lý đối với chất thải làng nghề, quy hoạch điểm tập kết chất thải. Về lâu dài cần hỗ trợ hộ sản xuất làng nghề đổi mới công nghệ, thay dần công nghệ truyền thống; tập trung quy hoạch hạ tầng; tách biệt nơi ở và sản xuất, góp phần bảo đảm vệ sinh môi trường hiệu quả hơn. 

Theo  Báo Hải Phòng

https://baohaiphong.vn/vi/xa-hoi/phoi-hop-thu-gom-tai-che-phe-lieu-tai-cac-lang-nghe-2025530092636.htm

---